Home Nieuws Verstoten vaders: een kijk in de kille wereld van familierecht in Nederland

Verstoten vaders: een kijk in de kille wereld van familierecht in Nederland

Maandagavond 23 maart om 20.25 uur verschijnt de documentaire Verstoten Vaders op NPO 2, dat gaat over vaders die na een echtscheiding hun kinderen niet meer mogen zien. Daarin wordt onder andere historicus en Turkoloog Armand Sag gevolgd die zijn dochtertje al 300 dagen niet heeft gezien. In aanloop naar de uitzending interviewde Ata Kirat voor DutchTurks.nl de Turkse Nederlander Armand Sag.

Armand Sag, je bent een van de drie hoofdpersonages in de documentaire van Elena Lindemans over Verstoten Vaders. Vanavond voor het eerst te zien bij BNNVARA om 20:25 uur op NPO 2.
1. Armand, kun je ons in het kort uitleggen waar de documentaire Verstoten Vaders precies over gaat?
De documentaire volgt drie vaders die het erg moeilijk wordt gemaakt om na hun (echt-)scheiding hun kinderen nog te kunnen blijven zien. Ik ben een van die drie vaders die dus een jaar lang gevolgd zijn met alle perikelen die er rondom spelen. Het is in Nederland helaas niet zo simpel als men denkt: vader en moeder krijgen allebei de helft van de week. Dat is pertinent onjuist in Nederland.

Advertentie

2. Welke onderliggende problematiek snijdt deze documentaire aan?
Als samenleving hebben wij helaas nog steeds het beeld dat moeders belangrijker zijn dan vaders. Daar boks je dan tegen als vader zijnde, het principe dat elk ouder even belangrijk is, is een vrij nieuw concept maar Nederland hobbelt daar als laatste land nog tegenaan want alle andere landen hebben dit al veel beter op orde. In Nederland heeft de samenleving nog steeds dat idee, dus de drie grootste actoren denken en handelen op die wijze: politie, rechters, en natuurlijk Jeugdzorg.

3. Welke rol speelt Jeugdzorg hier volgens jou in?
Jeugdzorg speelt zonder twijfel de grootste rol hierin. De politie wil zelf liever niet ingrijpen bij zaken rondom minderjarigen en verwijst het door naar Veilig Thuis of Jeugdbescherming. Andersom willen rechters zich niet schuldig maken aan fouten en verschuilen zij zich achter adviezen en rapporten van de Raad voor de Kinderbescherming. Het staat of valt dus met Jeugdzorg, maar als je dan ziet hoe Jeugdzorg erin staat, dan spreekt het boekdelen. De voormalige vicevoorzitter van Jeugdzorg, Jan Dirk Sprokkereef (2008-2016), zei recent nog dat “als ouders ruzie hebben, het beter is voor de kinderen om aan de moeder te worden toegewezen en minimaal of geen contact met de vader te hebben.” Dat is natuurlijk absurd en tegelijkertijd illustratief voor hoe Jeugdzorg naar de vader kijkt: een tweederangs ouder die makkelijk weggezet kan, mag, en zelfs moet worden.

4. Wat heeft jou doen besluiten om tegen het advies van #Jeugdzorg aan deze documentaire mee te werken?
Ik kan niet zo goed tegen onrechtvaardigheid en als ik dan zie hoe men binnen Jeugdzorg handelt, dan kan ik niet anders. En ik was natuurlijk 5 jaar geleden, voor mijn scheiding, ook zo naïef dat ik dacht dat we het in Nederland zo goed hadden geregeld, maar dat blijkt dus niet op dit gebied waar de denkbeelden van de jaren ‘50 nog heersen. Toen waren vrouwen zonder enige discussie de thuisblijfmama’s en gingen de kinderen dus zonder enige discussie naar de moeders na een scheiding. Dat is nu wel anders met emancipatie en feminisme. Vrouwen werken ook en gaan ook naar de universiteit dus als een man zijn papadag opneemt, kan hij makkelijk het kind van donderdagavond tot en met maandagochtend bij zich hebben. Toch dringt dit niet door bij Jeugdzorg.

Ben je niet bang voor represailles?
Bang is een groot woord, maar ik verwachtte wel iets vanuit Jeugdzorg. Dat ze, zoals nu, de omgang tussen mij en mijn dochtertje niet meer willen toestaan in deze vorm, had ik niet verwacht want dat is wel heel erg extreem. Tenslotte is het meedoen aan een documentaire niet iets onwettigs, en dan zie je ook dat Jeugdzorg niet zozeer handelt uit ‘het belang van het kind’ maar vanwege hun eigen belang. Ze willen niet te maken krijgen met nog meer kritiek omdat ze dan gemeentelijke subsidiestromen zullen kwijtraken, of weer een reorganisatie zullen meemaken zoals de decentralisatie in 2015. Kritiek werkt alleen allemaal niet omdat het gaat om een logge instantie met weinig tot geen zelfkritiek, en dezelfde hoge piefjes die als poppetjes aan de macht blijven. Maar als je ziet dat in 72% van de zaken rondom kinderen, Jeugdzorg het heeft laten escaleren of niet heeft opgelost, dan zie je dat er echt iets moet veranderen. Je ziet dan dat er ‘perverse prikkels’, zoals rechter Cees van Leuven het zo mooi noemt, meespelen dat Jeugdzorg meer (subsidie-)geld ontvangt als de zaken onopgelost blijven. Zo consolideren ze hun bestaansrecht. En natuurlijk zal het ook te maken hebben met de hoge werkdruk, lange wachtrijen, en tekort aan personeel waardoor Jeugdzorg niks kan doen, maar het geld blijft ook een heikel puntje. Je ziet die perverse prikkels ook bij anderen. Zo had je de Rotterdamse advocate Carrie Jansen die een column schreef dat Jeugdzorg en familierechters beheerst worden door vrouwen die elkaar in bescherming nemen. Toch nam ze later een moeder aan als cliënte die op basis van non-argumenten het kind weghield bij de vader. De vader was toevallig een goede vriend van me en we stonden perplex dat Carrie dit zou doen. En dan merk je dat het toch om geld draait. Nu stelt Carrie zelfs te stoppen met sociale advocatuur omdat er te weinig geld in zit. Dan merk je toch dat het allemaal om geld c.q. perverse prikkels gaat. Niemand denkt nog aan het belang van het kind.

Vaak zit in een documentaire een educatieve boodschap om de publieke opinie te informeren.

5. Wat is de educatieve boodschap van Verstoten Vaders?
De boodschap is dat er echt iets moet veranderen in Nederland qua familierecht. Het recht zoals het nu bestaat komt uit de jaren ‘50 en daarin was het min of meer logisch dat de moeder de kinderen kreeg maar dat is anno 2020 niet meer zo. We zien dat in België waar 88% van de vaders co-ouderschap wil na een scheiding, waarom bestaat co-ouderschap in Nederland niet? We moeten de wetgeving in Nederland updaten naar de huidige maatstaven waardoor vaders niet meer gezien worden als tweederangs ouder volgens de wet.

6. Wat laat deze documentaire zien wat we nog niet eerder hebben gezien?
Het laat de handelswijze zien van het systeem. Dus als er in de wet staat dat het uitgangspunt “gelijkwaardig ouderschap” is, dan zie je ook gelijk een rechter die stelt dat “gelijkwaardig ouderschap, juridisch niet betekent dat er ook evenredige tijd moet zijn voor beide ouders”. Het geeft aan de ene kant weer dat vaderschap goed is voor het betalen van de kosten van het kind (zoals gewoon was in de jaren ‘50) en de moeder voor de dagelijkse verzorging. Dit is ouderwets. Maar tegelijkertijd laat het ook zien dat de wet zo vaag is, dat elk persoon het anders kan lezen. En door onze conservatieve denkwijze in de maatschappij, lezen rechters de wetten vanuit dat perspectief en dan krijg je dit soort discrepanties waarbij vaderschap als ondergeschikt wordt gezien aan moederschap.

Je bent een jaar lang gevolgd door een cameraploeg. We mogen meekijken over jouw schouders. We maken Armand van dichtbij mee en krijgen een intieme kijk in jouw privéleven te zien. Je stelt je behoorlijk kwetsbaar op. In onze cultuur kan dat nog wel eens een ding zijn.

7. Is de boodschap die jij en ook andere vaders willen uitdragen zo belangrijk dat we zo dichtbij mogen komen en in dit geval over jouw schouder mogen meekijken om te zien wat er gebeurt?
Voordat ik zelf in zo een situatie terechtkwam, had ik ook vooroordelen natuurlijk. Ik dacht dat als een vader zijn kinderen niet meer mag zien na een scheiding, hij vast iets op zijn kerfstok had. Ik had het stereotype vader in mijn hoofd die werkloos, alcoholist, agressief, en niet-begaan was met losse handjes en dus de kinderen niet eens verdiende. Nu weet ik dat in 45% van de gevallen een vader na de scheiding zijn kinderen niet meer ziet. En hierbij maakt het niet uit of het vader was die wilde scheiden of moeder, of dat de vader laagopgeleid, hoogopgeleid, jong, oud, werkloos, goede baan, strafblad, geen strafblad, etc. heeft. Zelf ben ik uitgekozen door de documentairemaakster Elena Lindemans omdat ik hoogopgeleid ben, geen strafblad heb, een goede baan heb, een semi-BN’er ben, en eigenlijk niet iemand van wie je het verwacht. De andere twee vaders hebben eveneens geen strafblad en een goede baan. We moeten echt af van die vooroordelen dat moeders goed zijn en vaders slecht. Zo zijn in 60% van de gevallen rondom huiselijk geweld, de moeders de dader. Toch denken we direct aan vader, gezien het feit dat in 93% van de gevallen de politie uitsluitend de vader vervolgt. Of dat in 70% van de gevallen moeder het kind ontvoert, toch denken we vader. Of dat in 95% van de gevallen de moeder alle contact tussen het kind en vader belemmert, toch denken we aan vader. Het is dit beeld dat we moeten bijstellen. Vaders doen nu eenmaal minder aan rancune tegen hun ex-partner na een scheiding omdat ze relatief minder emotioneel c.q. irrationeel handelen. Ze gebruiken de kinderen veel minder vaak als middel om de ander te kwetsen.

8. Wat hoop je uiteindelijk te bereiken met het verschijnen van deze documentaire?
We moeten de wetgeving in Nederland updaten en aanpassen. Ik denk dan simpelweg aan de wetgeving in omringde landen. België heeft co-ouderschap verankerd in de grondwet, Groot-Brittannië heeft straffen voor moeders die niet meewerken, Denemarken heeft vanaf de geboorte gelijke rechten voor beide ouders, Turkije heeft speciale politieteams die met behulp van een pedagoog de kinderen ophalen en de omgangsregeling naleven. Zulke dingen horen in Nederland ook, maar daar is geen animo voor helaas.

9. Wat kun je onze lezers vertellen over jouw persoonlijke ervaringen met Jeugdzorg en het Nederlandse rechtssysteem?
Het is zeer slecht en dat komt omdat het achterhaald is en niet bijgewerkt is sinds 1950. Jeugdzorg doet verder ook niet aan waarheidsvinding en staat nog pal achter de visie dat moeder de primaire verzorger is conform de theorie van Bowlby uit de jaren 40. Ze vergeten echter dat Bowlby dit zei tegen de achtergrond van WOII toen Amerikaanse mannen gemotiveerd werden om te vechten in Europa tegen Hitler. Bij terugkomst werd vrouwen getroost bij gesneuvelde en gewonde echtgenoten dat de kinderen toch meer aan de moeder hadden. Bowlby baseert zich ook niet op gedegen onderzoek maar op oorlogspropaganda. Toch paste dit beeld in het straatje van veel landen en hebben ze dit aangehouden tot de jaren ‘70 waarin emancipatie ervoor zorgde dat vrouwen gingen werken en mannen dus ook moesten meedoen in de opvoeding van de kinderen. In Nederland is dit echter nooit van de grond gekomen en baseert men zich tot op heden op achterhaalde ideeën over de taakverdeling van mannen en vrouwen. Dit is pertinent onjuist.

10. Welke medewerking mag je als vader van Jeugdzorg verwachten volgens de wet? Heb je die medewerking ook gekregen? Zo nee, waarom niet?
In beginsel zouden ze neutraal en objectief moeten zijn maar je ziet de uitspraak van de vicevoorzitter. Dat is hoe ze erin zitten. Ik heb zo vaak meegemaakt dat moeder iets beweert en ze ervan uitgaan dat het juist is totdat ik het tegendeel kan bewijzen. Ik zeg dat ook in de documentaire: “hoe bewijs je dat iets dat nooit gebeurd is, nooit gebeurd is?”. Je loopt als vader achter de feiten aan. Ik heb zelf een mini-onderzoekje gedaan en gekeken naar de 111 uitspraken van de rechtbank gedurende 2017 op basis van een advies van Jeugdzorg: in slechts 1 geval kreeg vader de kinderen. Het kan toch niet dat de overige 99,1% allemaal slechte vaders waren?

Je bent nu in totaal 38 keer voor de enkelvoudige en meervoudige kamer van de rechtbank verschenen om jouw recht op omgang af te dwingen. Wat eigenlijk een absurd aantal is. Tegelijkertijd hebben 38 kinderrechters/familierechters naar dit dossier gekeken en geen van alleen heeft gezegd dat het een keer afgelopen moet zijn. Ondanks dat je je recht en gelijk hebt gehaald, is er nog steeds geen omgang met je dochtertje.

11. Hoe kan dit en waarom is er nog steeds geen omgang geregeld?
Er is geen handhaving en daarmee komen we op het aspect van politie. De politie is van oudsher een logge instantie met weinig tot geen zelfkritiek. Waar in andere landen, mensen de politie kunnen vertrouwen, heeft de Nederlandse politie een soort verheven arrogantie dat ze zelf “mogen” bepalen welke taken ze wel en niet uitvoeren. Dan zie je toch dat er binnen familierecht te weinig wordt gekeken naar het belang van het kind omdat iedereen liever de verantwoordelijkheid afschuift op een ander. Het zijn natuurlijk gevoelige zaken waarbij mensen het vaker mis hebben. Zo blijken 95% van de politieaangiften van moeders tegen hun ex-partner vals maar wat moet de politie dan doen? Als de moeders massaal de bak ingaan voor valse aangiftes, zullen we dit vanuit de maatschappij niet accepteren omdat we de moeder hoog in het vaandel hebben staan: “die kan bijna niks verkeerds doen“. En dan begint de politie het te negeren, ook met huiselijk geweld en kinderontvoeringen. Die twee voorbeelden heb ik zelf ook letterlijk meegemaakt in 2017.

12. Nu je een vonnis en uitspraak van het gerechtshof in handen hebt, kun je geen omgang afdwingen? Eventueel met hulp van de politie?
Niemand wil je helpen omdat men automatisch de kant van moeder kiest, zelfs als ze een vonnis tegen krijgt. Je ziet het bij de politie die weigeren de omgangsregeling na te leven omdat ze vinden dat dit niet hun taak is. Het staat wel in het strafrechtboek, maar de politie grijpt niet in. In mijn geval heb ik een stuk of 40-50 keer de politie gebeld. Ik heb een keer gehad dat mijn ex riep dat ik een contactverbod had en ik werd meteen meegenomen naar het bureau. Ik ben nu nog aan het procederen voor een excuus van de politie want natuurlijk heb ik geen contactverbod en ook nooit gehad. Toch geloofde de agent meteen per direct mijn ex en nam me mee, terwijl ikzelf nota bene de politie had gebeld! Andersom hebben slechts twee agenten (van de 50 res.) mij geholpen met het ophalen van mijn dochtertje: een gescheiden agent die vertelde zelf zijn twee kinderen niet te zien, en een Surinaamse agente die zelfs haar GSM-nummer gaf. Beiden kregen echter daarop een strafmaatregel van hun leidinggevende omdat ze vaders niet mogen helpen conform de interne richtlijnen van de politie. Hier zijn daarna vragen over gesteld in de Tweede Kamer [PDF] omdat er een stuk boven water kwam waarin (de vrouwelijke hoofdofficier van justitie) interne richtlijnen had opgesteld dat de politie alleen moeders mocht helpen en geen vaders. Het daarop volgende wetsvoorstel in 2019 dat de politie verplichte tot ingrijpen bij de vader is vervolgens gesneuveld met slechts 2 stemmen verschil (76 tegen 74). Dat is nu dus niet zo omdat VVD dit te duur vond en “de politie het al zo druk heeft met andere zaken”.

13. Wat heeft dit gedaan met jouw vertrouwen als vader en burger van dit land in de Nederlandse rechtsstaat?
Dit heeft een absoluut dieptepunt bereikt. Ik had nooit, maar dan ook nooit, verwacht dat Nederland zo was. Vlak na mijn scheiding dacht ik dat ik binnen 1-2 maanden een omgangsregeling zou hebben, maar ik ben nu al ruim 4 jaar bezig. Ik zeg altijd provocerend dat als “zelfs een land als Turkije, volgens veel Nederlanders een bananenrepubliek, het veel beter heeft geregeld dan Nederland, we achter onze oren moeten krabben“. En zo is het ook. Nederland loopt enerzijds achter de feiten aan door wetten uit 1950 toe te willen passen in 2020, en anderzijds is Nederland te trots om toe te geven dat ze achterhaalde en simpelweg achterlijke wetten hebben. Maar er is natuurlijk een reden waarom er in Nederland 89.000 tot 116.000 vaders zijn die hun kinderen niet of nauwelijks zien, en waarom Nederland hiermee onderaan de lijst bungelt in Europa. Jeugdzorg heeft zo recent als 17 maart 2020 nog gezegd dat ze vaderverstoting niet geloven, volgens hen is het normaal dat vaders na een tijdje uit beeld verdwenen.

14. Wat moet er volgens jou veranderen aan het systeem rondom Jeugdzorg om de rechtspositie van vaders en hun recht op omgang te verbeteren?
Er zijn momenteel zo veel fouten binnen Jeugdzorg dat het een verdienmodel is geworden en er niet meer in het belang van het kind wordt gedacht. Als grote reorganisaties, zoals de decentralisatie in 2015, niet werken, dan is er maar 1 oplossing: afschaffen en iets anders oprichten. Het moet rigoureus en resoluut anders, zoals met de oprichting van een Landelijke Politie in 2013, zodat er niet nog meer kinderen de dupe worden hiervan. Zoals gezegd is 72% van de jongeren even slecht of zelfs nog slechter af, na twee jaar door Jeugdzorg “geholpen te zijn“. Als een organisatie in 72% van de gevallen zijn doelen niet bereikt, dan moet die organisatie opgedoekt worden. Ik stel het anders, als een huisarts 72% van zijn patiënten verkeerd behandelt waardoor ze overlijden, mag hij dan nog aanblijven?

15. Waarom mogen de lezers en volgers van DutchTurks.nl deze documentaire absoluut niet missen vanavond?
Het geeft een eerlijke en interne kijk in de kille en wrede wereld van familierecht in Nederland. Het laat zien dat we eigenlijk niet zo ontwikkeld zijn als we zouden willen en dat er nog genoeg gebieden zijn waar Nederland een derdewereldland is. Familierecht en het recht op gelijkwaardig/evenredig ouderschap voor zowel vaders en moeders is daar zeker 1 van.

16. Hoe denk je dat de kijkers gaan reageren?
Ik denk dat dit een onderwerp is waar ze niet veel van weten dus als ze zien dat een vader 45% kans heeft om zijn kinderen niet meer te zien na een scheiding, bij Turkse vaders in Nederland ligt dit nog veel hoger zelfs, veel zullen nadenken en iemand in hun omgeving zullen treffen die dit is overkomen. Ik merk dat nu al, als ik mijn verhaal deel dan hoor ik altijd “Mijn vader verdween na de scheiding.“, “Mijn broer ziet zijn kinderen niet meer” of zelfs “Een vriend van me…“. Het is ook een taboeonderwerp, vooral onder NederTurken, als iemand zijn kinderen niet kan zien. We zien in de Turkse cultuur dat het de primaire taak is van de vader om zijn kinderen te beschermen, dat botst met de Nederlandse gedachte dat de vader eigenlijk buiten beeld moet blijven. Ik hoop mensen hiermee toch iets meer te bewust te maken van het feit dat vaders niet zomaar verdwijnen maar dat dit gepushed wordt vanuit Nederland.

Door: Ata Kirat

Standpunten en meningen in artikelen verschenen op DutchTurks.nl komen niet noodzakelijkerwijs overeen met die van de redactie. Voor feitelijke onjuistheden en correcties in op dit platform gepubliceerde inhoud, kunt u zich richten tot redactie@dutchturks.nl.

Vorig artikelTurks ziekenhuis stelt artsen en apparatuur ter beschikking aan OLVG Amsterdam in strijd tegen coronavirus
Volgend artikelNieuwe strengere maatregelen tegen coronavirus
Redactie

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR